Geri Dolgu ve Dolgu Malzemesi
Kıyı dolgusu ve dolgu malzemesi nasıl olmalı?
İtiraf edeyim araştırma yaparken bu konuda çok kapsamlı çalışmalar ve tezler bulamadım. Bazı noktalarda dolgu işleri teknik şartnamelerinden faydalandım. Bu kadar çok İnşaat Fakültesi olması ve kıyı dolgu uygulamasının birçok projede uygulanmasına rağmen bu konuda kapsamlı çalışmalar ve araştırmalar yapılmaması büyük bir eksiklik. Ülkenin üç tarafının denizlerle çevrili olduğunu da düşünürsek.
Bir işe başlarken başlangıcın iyi ve sağlam olmasını isteriz. Çünkü başlangıcın, temelin iyi olması işin geri kalanının iyi olmasını sağlayan en önemli faktördür. Aynı şekilde milyon dolarlık projelerin temelinin iyi, sağlıklı olmasını istemek de sanırım çok tutarsız olmasa gerek.
Beni böyle bir yazı yazmaya iten şey, medyada yer alan ve mesleği ile haşır neşir olmuş her inşaat mühendisi, mimar, tekniker vb. teknik personelin haberdar olduğu, bir ilimizde deniz dolgusu sırasında hafriyat kamyonlarının dolgu zemine batması olayı. Şirket veya proje adı belirtmek istemiyorum. Benim yapmak istediğim kimseyi suçlamak veya karalamak değil. Sadece bilgim yettiği kadarınca bu işin nasıl olması ve olmaması gerektiğini anlatmaya çalışacağım.
Kıyı dolgusu yapılmasının nedenlerinden biri, projenin uygulanacağı bölgenin sarp bir coğrafyaya sahip olup yeterli düz araziye sahip olmamasıdır. Yani zorunluluktan kıyı dolgusu yapılması ihtiyacı doğmuştur. Bu da anlaşılır bir sebeptir. Ancak yapılacak dolguda kullanılacak dolgu malzemesinin belli özelliklere sahip olması gerekir.
Dolgu malzemesi olarak kullanılamayacak zeminleri şöyle sıralayabiliriz;
- Bitkisel toprak ve tarım toprağı,
- Ağaç, çalı, kök ve benzeri organik maddeler içeren zeminler,
- Kömür ve kömür tozu dahil içten yanması söz konusu olan maddeler içeren zeminler,
- Bataklık veya suya doygun hale gelmiş killi ve marnlı zeminler,
- Süprüntü, enkaz gibi atık maddeler,
- Suda kolayca ufalanarak oturmalara sebep olacak malzeme,
- Karlı, buzlu ve donmuş topraklar,
- Ağırlıkça %20’den fazla jips içeren zeminler
Yukarıda sıralanan zemin türleri dolgu malzemesi olarak kullanılırsa dolgu zemin yapıdan gelecek büyük yükleri taşıyamayacak, orta ve uzun vadede projede öngörülen değerlerden daha büyük oturmalara sebep olacak. Bu yüzden dolgu yapılacak bölgenin iklimi, en yüksek- en düşük sıcaklıklar, dolgu yapılacak alandaki suyun özellikleri, dolgu zemin üzerine yapıdan gelecek yükler gibi etkenlerin hepsi dikkate alınarak uygun dolgu malzemesi seçilmelidir. Dolgu malzemesi olarak kullanılacak zeminin granülometrik olarak dane çapı büyük, suda çözünmeyecek, donma-çözülme etkilerine karşı dayanıklı, büyük yükleri karşılayabilecek, üzerindeki ve içerisindeki suyu kolayca drene edecek ve daha çok kaya- kırma taş içeren bir özelliğe sahip olması gerekir.
Uygun dolgu malzemesi kullanılmaması sonucu yapıda meydana gelen oturmalardan dolayı hasarlar meydana gelebilir ve yapı güvenliği bile tehlikeye düşebilir. Yapı güvenliğinden öte, yapıyı kullanan insanlar için de tehlikeli olabilir. İşin mali boyutunu da düşünürsek; oluşan bu hasarlardan yüklenici firma sorumludur ve dolgu imalatının kontrolünü yapan kurum ve teknik personel de bu sorumluluktan kurtulamaz. Hatta bu kişi ve kurumlar yüklü tazminatlar ödeyip mesleki- ticari itibarlarını tehlikeye atabilirler.
Sonuç olarak yanlış dolgudan dolayı meydana gelen yapı hasarlarından birçok taraf etkilenebilir. Bu alanda yüksek lisans, doktora yapmış arkadaşlar tabi ki bu konuya daha derinlikli ve bilimsel yaklaşacaklardır. Ben sadece dolgu malzemesinin nasıl olup olmaması hakkında yüzeysel bir çalışma hazırladım. Yanlış bir kısım varsa düzeltsinler ve şimdiden beni affetsinler.
Unutmamalıyız ki biz dünyayı, yaşamı şekillendiren ve dolayısıyla insan hayatından sorumlu insanlarız. Hata yapma lüksümüz yok. Sağlıcakla kalın.
Kaynaklar: